Xu hướng phát triển ngành Logistics Việt Nam trong bối cảnh “bình thường hóa” và hội nhập quốc tế

Được ví như “mạch máu” của nền kinh tế quốc dân, Logistics có vai trò thiết yếu trong hoạt động kết nối và thúc đẩy phát triển kinh tế. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và bình thường hóa hậu đại dịch, liệu xu hướng phát triển ngành Logistics có gì thay đổi. Làm thế nào để các doanh nghiệp Việt Nam tận dụng những cơ hội tiềm năng này một cách tốt nhất? Cùng ELSA Speak tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!

Tìm hiểu tổng quan về ngành Logistics 

Khái niệm Logistics có rất nhiều cách định nghĩa khác nhau. Trong đó, cách tiếp cận của Hội đồng Quản trị Logistics Mỹ (CLM) được sử dụng rộng rãi nhất. Cụ thể, theo CLM, “Logistics là quá trình hoạch định, tổ chức thực hiện và kiểm soát một cách có hiệu quả quá trình lưu chuyển, dự trữ hàng hóa, dịch vụ và những thông tin liên quan từ điểm xuất phát đầu tiên đến điểm tiêu dùng cuối cùng nhằm đáp ứng yêu cầu của khách hàng”.

Logistics là một chuỗi các hoạt động được lên kế hoạch và thực hiện liên tục, xuyên suốt từ giai đoạn tiền sản xuất (chuẩn bị nguồn cung ứng, thu mua nguyên vật liệu) cho tới hoạt động phân phối hàng hóa cuối cùng (tới tay người tiêu dùng). Do đó, Logistics là ngành dịch vụ tác động tới hầu hết các bộ phận trong nền kinh tế quốc dân, được ví như “mạch máu” nhằm đảm bảo nền kinh tế được vận hành trơn tru và mượt mà.

Thực trạng ngành Logistics Việt Nam trong thời kỳ đổi mới

Theo Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam, đại dịch Covid-19 tái bùng phát đã tạo ra những nút thắt mới đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là các nước châu Á. Cụ thể, ngành này phải đối diện với sự gián đoạn, đứt gãy trên toàn chuỗi.

Chuỗi cung ứng hàng hóa xuất – nhập khẩu lẫn lưu thông trong nước đều bị ngưng trệ, đặc biệt là trong khoảng thời gian giãn cách xã hội và “đóng biên”. Có đến 60% doanh nghiệp Logistics bị thu hẹp sản xuất, doanh thu giảm mạnh từ khi dịch bệnh bắt đầu bùng phát. 

Ngoài ra, ngành Logistics đối diện với tình trạng thiếu hụt nguồn lao động; sức khỏe, tinh thần và năng suất của đội ngũ nhân viên bị tác động do Covid-19. Trong bối cảnh hội nhập và bình thường hóa trở lại như hiện nay, đây chính là bài toán khó mà ban lãnh đạo cần khẩn trương đi tìm lời giải.

Bên cạnh đó, chi phí vận tải biển vẫn tiếp tục tăng cao và chưa có dấu hiệu dừng lại. Ước tính cước vận tải biển trung bình của loại Container loại 40 feet đã tăng gấp 5 lần so với cùng kỳ năm ngoái, tăng gấp 6 lần so với năm trước.

Tuy nhiên, vận tải bằng đường sắt và hàng không đang cho thấy những dấu hiệu khởi sắc. Riêng trong năm 2021, vận tải hàng không quốc tế đã tăng trưởng khoảng 20% so với năm 2020. Các hãng hàng không đã chủ động đưa ra phương án chuyển máy bay chuyên chở hành khách sang chở hàng hóa, đồng thời cho công ly Logistics thuê lại. Tổng công ty đường sắt Việt Nam cũng đã khai thác các chuyến tàu liên vận đến Trung Quốc, Nga và các nước Liên minh châu Âu. Đối với các mặt hàng như điện tử, dệt may và nội thất, trung bình có 1 chuyến tàu/7 ngày.

Bên cạnh những thách thức này, các doanh nghiệp Logistics cũng đã nỗ lực để đảm bảo chuỗi cung ứng được hoạt động “trơn tru”. Đồng thời, ban lãnh đạo cũng đã chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh, đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng những công nghệ mới theo xu hướng phát triển ngành Logistics trên thế giới. Việc hội nhập Logistics quốc tế cũng tạo cơ hội cho Việt Nam phát triển quan hệ đối tác, thị trường xuất khẩu được mở rộng, góp phần cơ cấu lại nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng.

Trong Diễn đàn Logistics Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên đã khẳng định: “Thị trường logistics Việt Nam được cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế đánh giá là một thị trường đầy tiềm năng để phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là sau khi đại dịch Covid-19 được kiểm soát và các hoạt động sản xuất, kinh doanh phục hồi, tăng trưởng trở lại.”

Xu hướng phát triển ngành Logistics trong năm 2022

Xu hướng phát triển công nghệ 4.0 và tự động hóa 

Chuyển đổi số (số hóa) chuỗi cung ứng là việc ứng dụng các giải pháp công nghệ để tối ưu hóa quy trình cung ứng, giúp quá trình này diễn ra nhanh hơn, chủ động và đáp ứng được khối lượng giao dịch lớn hơn. Cụ thể là xây dựng các hệ thống IoT (internet of things) gồm nhiều thiết bị đầu cuối cho phép truyền dữ liệu trong toàn bộ hệ thống như cảng biển, kho bãi,… mà không cần nhập data đầu vào một cách  thủ công. 

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp trên thế giới đã ứng dụng các thành tựu như phương tiện tự động lái ứng dụng A.I (A.I self-driving vehicles), nền tảng công nghệ điện toán đám mây trong Logistics, Blockchain,… Tại Việt Nam, theo xu hướng phát triển ngành Logistics, nhiều doanh nghiệp chủ động xây dựng nền tảng hệ sinh thái số và hệ thống ePORT giúp giải quyết nhanh chóng các hoạt động Logistics từ khai thác cảng cho tới giao nhận hàng hóa, dịch vụ, giải quyết hóa đơn – chứng từ,… 

Xu hướng phát triển của Logistics trong thương mại điện tử

Theo Báo cáo “Thương mại điện tử năm 2021: Thích ứng và nhanh chóng vượt trở ngại từ Covid-19“ của Lazada Việt Nam, thị trường bán lẻ thương mại điện tử tại Việt Nam được dự báo tăng 300%, từ 13 tỷ USD năm 2021 lên 39 tỷ USD vào năm 2025. Trong đó, Logistics chính là yếu tố quan trọng mang đến sự tăng trưởng mạnh mẽ này. Quy trình giao nhận hàng hóa được tối ưu cả về chất lượng dịch vụ và thời gian chính là động lực tăng trưởng của thương mại điện tử. 

Bên cạnh đó, xu hướng phát triển ngành Logistics gắn liền với mua sắm trực tuyến cũng chính là yếu tố khiến sự cạnh tranh giữa các nền tảng thương mại điện tử tại Việt Nam hiện nay trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Việc chủ động dịch vụ vận chuyển, xây dựng nền tảng công nghệ và hệ thống Logistics, mở rộng quy mô kho bãi, tăng điểm phân phối hàng hóa đã đáp ứng nhu cầu của người dùng, gia tăng trải nghiệm khách hàng. Từ đó, thúc đẩy khách hàng tiếp tục mua sắm trên các kênh trực tuyến. 

Xu hướng phát triển của Logistics xanh

Cùng với xu hướng phát triển bền vững (Sustainable development), khái niệm Logistics xanh (Green Logistics) ngày càng được quan tâm. Logistics xanh được dùng để chỉ những chiến lược và phương thức quản trị các hoạt động phân phối có hiệu quả, từ đó nhằm giảm thiểu phát thải carbon, giảm tỷ trọng năng lượng không tái tạo (dầu mỏ, than đá, khí đốt), hạn chế ô nhiễm không khí và lãng phí tài nguyên thiên nhiên. 

Trên thực tế, ngành Logistics chưa thể loại bỏ hoàn toàn năng lượng không tái tạo. Do đó, trong tương lai gần, xu hướng phát triển Logistics xanh tập trung vào việc tối ưu quy trình sản xuất, mua hàng, kho bãi và quản lý vận chuyển, từ đó giảm lãng phí nhiên liệu. 

Những thách thức của doanh nghiệp Logistics trong xu hướng phát triển mới

Hệ thống cơ sở hạ tầng còn kém

Hệ thống cơ sở hạ tầng cho Logistics chủ yếu gồm 2 nhóm: Hạ tầng giao thông vận tải và hạ tầng công nghệ. Hạ tầng giao thông vận tải gồm đường bộ, đường sắt, đường thủy và đường hàng không cùng với hệ thống công trình phụ trợ: Đường sá, nhà ga, sân bay và các cảng biển. Hạ tầng công nghệ thông tin gồm hệ thống phần mềm và thiết bị điện tử phục vụ cho việc quản lý quy trình, quản lý vận chuyển, lưu kho và kiểm kê. 

Hiện nay, cơ sở hạ tầng tại Việt Nam vẫn còn chưa hoàn thiện và đồng bộ. Cụ thể, hệ thống đường bộ (đặc biệt là đường cao tốc) giữa các địa phương và quy hoạch cảng biển, kho bãi còn phân tán, thiếu tính kết nối. Đây chính là rào cản lớn đối với sự phát triển các hoạt động vận chuyển hàng hóa, nguyên vật liệu, lưu trữ kho bãi, quản trị chuỗi cung ứng toàn diện tại Việt Nam hiện nay. 

Thiếu nhạy bén với sự thay đổi của thị trường

Logistics là ngành dịch vụ có tốc độ phát triển mạnh mẽ, tác động tới hầu hết mọi lĩnh vực từ sản xuất công nghiệp cho tới thương mại – dịch vụ. Do đó, các doanh nghiệp phải nắm bắt được những xu hướng phát triển ngành Logistics trên thế giới

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn còn bị động trước những thay đổi từ môi trường kinh doanh xung quanh. Vì chưa có đủ năng lực dự báo và phân tích, không có thói quen chủ động cập nhật thông tin,… mà nhiều doanh nghiệp Việt Nam không kịp đối phó với rủi ro khi thị trường biến động, lỡ mất những cơ hội lớn từ thị trường thế giới.

Khan hiếm các giải pháp sáng tạo

Hầu hết các hoạt động Logistics tại các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đều đi theo quy trình tiêu chuẩn truyền thống. Việc áp dụng công nghệ thông minh có thể thúc đẩy sự linh hoạt trong dịch vụ Logistics tại Việt Nam, tuy nhiên cốt lõi của tình trạng khan hiếm các giải pháp sáng tạo đến từ quy mô và tư duy của doanh nghiệp. Cụ thể, đội ngũ nhân lực còn hạn chế ngay cả khi đã ứng dụng giải pháp chuyển đổi số, việc quản trị và thực thi dịch vụ Logistics vẫn còn rất phức tạp, dẫn tới quy trình chuỗi cung ứng chưa được tối ưu. 

Hạn chế về nguồn nhân lực Logistics

Một trong những thách thức lớn nhất đối với ngành Logistics là nguồn nhân lực về ở Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế, về mặt chất lượng lẫn số lượng. Theo kết quả khảo sát của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), hiện nay chỉ có khoảng 5-7% tổng số lao động được đào tạo bài bản về ngành Logistics.

Do đó, để nâng cao hiệu quả công việc, các doanh nghiệp logistics cần chú trọng vào công tác đào tạo, bổ sung kiến thức cho nhân viên. Với kiến thức nghiệp vụ logistics, doanh nghiệp có thể tổ chức các buổi đào tạo nội bộ, các khóa học ngoài giờ, workshop.

Bên cạnh nghiệp vụ chuyên môn, một kỹ năng mà nhiều nhân sự ngành Logistics tại Việt Nam vẫn chưa đạt tiêu chuẩn được đó chính là tiếng Anh. Đặc thù ngành Logistics yêu cầu nhân viên phải thành thạo ngoại ngữ để  giao tiếp với các đối tác, khách hàng, nhà cung cấp nước ngoài, cũng như đọc hiểu các chứng từ, giấy tờ, tài liệu,… chuyên ngành bằng tiếng Anh.

Để nâng cao trình độ ngoại ngữ cho nhân viên ngành Logistics, ban lãnh đạo có thể tổ chức các buổi học ngoài giờ, thuê trung tâm hoặc giáo viên dạy tiếng Anh. Tuy nhiên, những hình thức này hạn chế về số lượng nhân viên trong mỗi buổi học, khó khăn trong công tác quản lý cũng như tiêu tốn khá nhiều nguồn lực của tổ chức.

Nhằm hỗ trợ các nhà quản lý, ELSA Speak ra mắt chương trình đào tạo tiếng Anh cho ngành thương mại và Logistics. Đây là giải pháp tối ưu, giúp đội ngũ nhân viên của bạn xóa bỏ mọi rào cản ngôn ngữ, từ đó thúc đẩy hiệu suất công việc và mở rộng quy mô kinh doanh trên toàn cầu.

Với ELSA Speak – ứng dụng luyện phát âm tiếng Anh có công nghệ AI nhận diện giọng nói độc quyền, người học sẽ được nhận diện chính xác những điểm cần cải thiện trong phát âm. Từ đó, đội ngũ nhân viên có thể nói chuyện lưu loát, tự tin như người bản ngữ.

Với chuyên ngành Logistics, ELSA Speak sẽ thiết kế nội dung học tập phù hợp với tất cả các bộ phận của doanh nghiệp như: Quản trị kho bãi và hậu cần, kiểm toán, bán hàng, tài chính, công nghệ thông tin, chăm sóc khách hàng, pháp lý, thu mua v.v. Bên cạnh đó, tính năng Huấn luyện viên giúp lộ trình bài học được cá nhân hóa phù hợp với từng nhân viên, từ đó người học có thể mở rộng vốn từ vựng và cách diễn đạt tiếng Anh gần gũi với công việc thực tiễn hàng ngày của mình. 

Đặc biệt, nhà quản lý có thể dễ dàng theo dõi tiến độ học tập của nhân viên thông qua ELSA Dashboard với báo cáo chi tiết các mục như: Tổng quan bài học, thời lượng và số luyện tập đã thực tập, biểu đồ tiến độ học tập dựa trên điểm ELSA…

Kết luận

Trên đây là một số xu hướng phát triển ngành Logistics tại Việt Nam trong bối cảnh “bình thường hóa” và hội nhập quốc tế. Để có thể tận dụng được những cơ hội phát triển trong ngành Logistics, các doanh nghiệp cần nhạy bén nắm bắt xu hướng thị trường, tăng cường ứng dụng công nghệ và cuối cùng là đầu tư vào nguồn nhân lực có trình độ, có khả năng ngoại ngữ. 

Vậy nên, quý doanh nghiệp hãy trải nghiệm chương trình tiếng Anh cho doanh nghiệp ngành thương mại và Logistics tại ELSA Speak ngay hôm nay!